ایران سال‌هاست که فرصت طلایی برای شرکت در نمایشگاه‌های کتاب کشورهای همجوار مانند عراق را از دست داده است. به نظر می‌رسد ما برنامه مشخصی برای این رویدادها نداریم.
تاریخ انتشار :سه شنبه ۱ مهر ۱۴۰۴ ساعت ۱۰:۵۸
در چند سال گذشته، نگاه نشر ایران از اروپا به سمت کشورهای منطقه جلب شده است. این تغییر نگاه از غرب به شرق، دریچه‌های جدیدی را پیش روی نشر ایران ممی‌گشاید. اشتراکات فرهنگی و تاریخی در کنار تنوع موضوعی نشر ایران و استفاده از فناوری‌های نوین مانند نشر دیجیتال، برگ برنده کشور در عرصه نشر منطقه به شمار می‌آید. با وجود این فرصت‌ها، چالش‌ها همچنان مانع بهره‌برداری صد درصدی از این ظرفیت‌هاست.
بیست‌وششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب بغداد با شعار «بغداد زیباتر است، هنگامی که می‌خوانیم» با مشارکت بیش از 600 ناشر از 20 کشور در پایتخت عراق پس از 10 روز برگزاری به کار خود پایان داد.
نمایشگاه کتاب بغداد از چند منظر برای نشر ایران حائز اهمیت است. این نمایشگاه در نظر کارشناسان عمدتاً به عنوان پلی برای حضور در دیگر بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی توصیف می‌شود. با توجه به اهمیت این نمایشگاه و ارتباطات فرهنگی میان دو کشور ایران و عراق، برخی از ناشران خصوصی در سال‌های گذشته کوشیده‌اند نقش خود را پررنگ‌تر کرده و با استراتژی و برنامه مشخصی در این رویداد فرهنگی حضور یابند.
نشر ایران با در نظر گرفتن ظرفیت‌های خاص خود و با پی بردن به اهمیت حضور در بازارهای جهانی، در سال‌های گذشته تلاش کرده علی‌رغم وجود چالش‌های متعدد، به عرضه آثار خود پرداخته و مشتری جدیدی برای کالای فرهنگی خود بیابد؛ امری که چندان در رویکرد ناشران دولتی ایران دیده نمی‌شود.
فرصت‌های طلایی که از دست ایران می‌رود
علیرضا سبحانی‌نسب، مدیر انتشارات بین‌المللی جمال، از جمله ناشرانی بود که در ادوار گذشته نمایشگاه کتاب بغداد حاضر شده است. او درباره کیفیت غرفه ایران در این دوره نمایشگاه گفت: احساس می‌کنم نظام ما برای فضای بین‌المللی کتاب، برنامه و استراتژی مشخصی ندارد؛ لذا هر نمایشگاهی براساس اینکه چه کسی با چه علاقه‌مندی‌هایی مدیریت امر را برعهده دارد، شرکت می‌کند.
او با تأکید بر این نکته که «باید با کمال تأسف گفت که ایران سال‌هاست که فرصت طلایی برای شرکت در نمایشگاه‌های کشورهای همجوار مانند عراق را از دست داده است»، افزود: ما نقشه و برنامه‌ای نداریم که چه نمودی از فرهنگ ایران توسط وزارت ارشاد در نمایشگاه‌های منطقه‌ای عرضه و سپس ارزیابی شود.
راسته کتاب ایران در بغداد
این فعال حوزه نشر بین‌الملل با اشاره به ظرفیت‌های نشر ایران برای عراق، ادامه داد: ایران، استعداد خوبی در حوزه نشر عربی دارد، می‌توان با بهره بردن از این پتانسیل به گسترش روابط فرهنگی میان دو کشور و همچنین توسعه نشر ایران در منطقه اندیشید. راه‌اندازی راسته نشر ایران در عراق با همکاری ناشران متعدد، یکی از اموری است که در این زمینه می‌توان انجام داد. اما متأسفانه عموماً ایران در این رویدادهای فرهنگی حضوری عجله‌ای دارد که در ساعات پایانی تصمیم می‌گیرند که چه کتابی را عرضه و چطور شرکت کنند.
خانه کتاب و ادبیات ایران به نمایندگی از نشر ایران، امسال هزار عنوان در نمایشگاه کتاب بغداد عرضه کرده است. سبحانی‌نسب با اشاره به این موضوع و با تأکید بر اینکه عرضه کتاب در غرفه جمهوری اسلامی ایران مانند سال‌های گذشته خوب بود، تصریح کرد: اما نکته اینجاست که ایران برنامه جدی برای این فضا تعریف نکرده بود که این امر، متأثر از فقدان نگاه استراتژیک به حوزه نشر بین‌الملل است.
میدان فرهنگ، خالی از برنامه مشخص
دفاع مقتدرانه ایران در برابر تجاوز رژیم صهیونیستی بازتاب گسترده‌ای در میان افکار عمومی جهان عرب به ویژه در میان مردم عراق داشت. انتشار فیلم‌هایی از مردم عراق در راهپیمایی اربعین که با زبان بدن، حرکت موشک‌های ایرانی به سمت اسرائیل را تحسین می‌کردند، تنها نمودی از این تأثیرگذاری بر افکار عمومی جهان عرب طی جنگ تحمیلی 12 روزه بود. به نظر می‌رسد که این رویداد باید در زمین دیگری تقویت و جهت‌دهی می‌شد و چه جایی بهتر از نمایشگاه کتاب بغداد؛ آن هم با حضور هزاران نفر از کشورهای مختلف.
سبحانی‌نسب با اشاره به این موضوع از تجربیات خود در مواجهه با مخاطبان عرب‌زبان گفت و افزود: خانمی برای مصاحبه به غرفه ما آمد و عنوان کرد که حضور امسال جمهوری اسلامی ایران، حضور متفاوتی است. برای آنها جذاب بود که از غرفه ایران آن هم بعد از نمایش قدرتمند موشک‌ها درفضای عراق و بعد اسرائیل، دیدن کنند. طی جنگ تحمیلی 12 روزه، بسیاری از موشک‌هایی که ایران به سمت رژیم صهیونیستی شلیک کرده بود، با چشم هم در عراق قابل رؤیت بود.
دیدن این صحنه‌ها برای عراقی‌ها لذت‌بخش و حماسی بود و از دیدن این صحنه‌ها احساس غرور و لذت می‌کردند. حضور ما را گرامی می‌داشتند و قدردانی می‌کردند و با لطف و محبت خاصی به بچه‌های جمهوری اسلامی ایرانی ملاطفت داشتند. در گفت‌وگوهایی که با مراجعه‌کنندگان داشتیم به این نکته اشاره و تأکید می‌کردند که ایران امسال کاری کرده کارستان.
سکوت نمایشگاه کتاب بغداد در قبال غزه
توجه به این فضا و روایت آن در قالب و فرمتی فرهنگی، ظرفیتی است که ایران می‌تواند در رویدادهای فرهنگی برای سوق دادن توجه مخاطبان به مسئله فلسطین بهره برد؛ آن هم در شرایطی که حرفی از فلسطین در نمایشگاه‌های منطقه‌ای نیست.
سبحانی‌نسب با اشاره به این موضوع گفت: فضای امسال نمایشگاه کتاب بغداد، خیلی به مسئله فلسطین و غزه کاری نداشت و اگر برنامه‌ای هم داشت، برای من جلب توجه نکرد. قضاوت کاملی نمی‌خواهم داشته باشم، ممکن است برنامه‌هایی هم داشته باشند که من ندیده باشم. اما فضای کلی نمایشگاه بوی جهت‌دهی برای حمایت از غزه را نداشت که مثلاً پرچم‌های فلسطین به شدت نمایان باشد، سرودهای آنها پخش شود و ... اما برخی از غرفه‌ها از جبهه مقاومت، تلاش داشتند که افکار عمومی را به این سمت سوق دهند.
صادرات کتاب؛ راهی برای بهبود اقتصاد نشر
«بهبود اقتصاد نشر» نکته دیگری است که سبحانی‌نسب به آن اشاره کرد. به باور او، شرکت در رویدادهای فرهنگی منطقه مانند نمایشگاه کتاب بغداد می‌تواند در شرایطی که نشر ایران با موانع متعددی روبروست، در بهبود اقتصاد نشر مؤثر باشد: اساساً نمایشگاه کتاب بغداد یک نمایشگاه برای عرضه آثار در حوزه فرهنگ اسلامی است و بازار خوبی برای کتاب‌های جهان اسلام به شمار می‌آید؛ به همین دلیل می‌تواند مورد توجه ناشران باشد. امسال در کنار بازدید گسترده از نمایشگاه که گاه منجر به بسته شدن درب‌های نمایشگاه می‌شد، شاهد خریدهای کلان از نمایشگاه بودیم.
کسانی به نمایشگاه می‌آمدند که برای دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها یا مجموعه‌های شخصی حجم قابل توجهی کتاب خریداری می‌کردند. می‌شد فهمید که این دست از مراجعه‌کنندگان به بیش از یک سال فکر می‌کنند و بیشتر با هدف تجهیز کتابخانه‌هایشان برای چند سال به نمایشگاه مراجعه کرده‌اند. این موضوع خیلی مهم است.
حضور پررنگ ناشران مسیحی در نمایشگاه کتاب بغداد
وی ادامه داد: نکته مهم دیگر نمایشگاه امسال، حضور ناشران مسیحی بود که پررنگ‌تر از گذشته به نمایشگاه آمده و کتاب‌های بسیاری در این رویداد فرهنگی عرضه کرده بودند.
این کارشناس حوزه نشر در ادامه با ارائه پیشنهاداتی برای بهبود کیفیت حضور ایران در عرصه‌های منطقه‌ای گفت: خوب است کارگروهی در حد بخش بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری تشکیل شود و مسئول کارگروه از نظر قدرت اجرایی، بالاتر از مجموعه‌هایی باشد که به صورت منجزی خود را صاحب نظر می‌دانند تا ایران با برنامه بهتر در این رویدادها حضور یابد. حضور ایران در این دست از رویدادها معمولاً به صورت جزء به جزء است که اثربخشی خاصی به لحاظ بین‌المللی ندارد.
انتهای پیام/
منبع:خبرگزاری تسنیم http://hadidnews.com/vdcfm1dj.w6dy1agiiw.html
hadidnews.com/vdcfm1dj.w6dy1agiiw.html
