حضور نیافتن ایران در نشست شرم‌الشیخ مصر با محوریت صلح غزه در حالی با واکنش‌های متفاوت رسانه‌ها و فعالان سیاسی داخلی مواجه شد که حضور جمهوری‌اسلامی در هر سطحی در این نشست، بیش از هر چیز به‌عنوان تاییدی بر طرح مشترک واشنگتن و تل‌آویو برای آینده منطقه ارزیابی می‌شود.
تاریخ انتشار :سه شنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۴ ساعت ۱۰:۰۷
حدید نیوز؛ برخی فعالان سیاسی در روزهای اخیر در حالی بر ضرورت حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ تاکید داشتند که روز دوشنبه مقام‌های مختلف دستگاه دیپلماسی جمهوری‌اسلامی به‌صورت شفاف، دلایل راهبردی ایران را برای شرکت نکردن دراین اجلاس تشریح کردند؛ دلایلی که بیش از هر چیز معطوف به تحولات میدانی، تجربه‌های پیشینی و کلان‌راهبردهای مدنظر محور واشنگتن و تل‌آویو است.
همه اینها در شرایطی است که شواهد و قرائن و همچنین اظهارات مقام‌های مختلف آمریکایی، از جمله ترامپ نشان می‌دهد، برنامه واشنگتن برای نشست مصر، که از حدود ۲۰ کشور نیز برای حضور در آن دعوت شده‌است، پیشبرد کلان‌پروژه «صلح خاورمیانه» است؛ پروژه‌ای که توافق آتش‌بس در غزه «گام نخست» آن به‌حساب می‌آید.
دراین میان اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا در روزهای اخیر مبنی بر «حمایت تهران از توافق حماس و تل‌آویو»، پرده از طراحی ویژه‌ای برمی‌دارد که حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ نیز بخشی از آن محسوب می‌شود. این درحالی است که جمهوری‌اسلامی در روزهای اخیر موضع خود را درباره تحولات اخیر در غزه به روشنی تبیین و به عنوان حامی جبهه مقاومت فلسطینی، تاکید کرده است که از اقدام و ابتکاری حمایت می‌کند که متضمن «توقف جنگ نسل‌کشی»، «خروج نظامیان اشغالگر»، «ورود کمک‌های بشردوستانه»، «آزادی اسرای فلسطینی» و «احقاق حقوق بنیادین فلسطینیان» باشد. در چنین شرایطی بررسی دلایل ایران برای عدم‌حضور در نشست شرم‌الشیخ، بیش از هر چیز نشان‌دهنده مواضع اصولی تهران در قبال تحولات جاری در منطقه‌است.
۱
ترامپ، قهرمان صلح!؟
گزاره: رئیس‌جمهور آمریکا طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر با تاکید مستمر بر اینکه به ۷ جنگ پایان داده است، می‌کوشد اکنون خود را «قهرمان صلح» در غزه معرفی کند.
واقعیت ماجرا: حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ می‌توانست به عنوان تاییدی بر برچسب ناچسب «صلح‌طلبی ترامپ» باشد. این درحالی است که واقعیت‌های میدانی، به‌ویژه پس از آغاز به‌کار ترامپ در کاخ‌سفید، ثابت می‌کند او در نقطه مقابل صلح‌طلبی قرار دارد و جنگ‌طلبی تمام‌عیار است که بیش از هر چیز نقش تسهیل‌کننده جنگ را برای تل‌آویو ایفا کرده‌است. ارسال گسترده سلاح ازسوی آمریکا برای رژیم‌صهیونیستی و همچنین اوکراین، گواهی بر بطلان ادعای صلح‌طلبی ترامپ است. بر این اساس هم بود که پس از توافق اخیر، نتانیاهو اذعان کرد که این رژیم هرگز دوستی بهتر از ترامپ نداشته‌است.
۲
بازی در پازل ترامپ
گزاره: رئیس‌جمهور آمریکا در روزهای اخیر کوشید با قدردانی مزورانه از ایران، جمهوری‌اسلامی را به عنوان حامی طرح صلح خود معرفی کند.
واقعیت ماجرا: ترامپ در شرایط کنونی مشغول ایفای نقشی مشابه آنچه در جریان جنگ ۱۲ روزه شاهد آن بودیم، است. یعنی می‌کوشد نتانیاهو را از باتلاق جنگ غزه نجات دهد. درحالی که آمریکا و رژیم‌صهیونیستی تا پیش از این بر طبل نابودی حماس می‌کوبیدند، اکنون پذیرفته‌اند برای نجات تل‌آویو، مسیری جز مذاکره با مقاومت وجود ندارد.
۳
ملاقات با ترامپ مغایر با منافع ملی
گزاره: برخی فعالان سیاسی در روزهای اخیر اینگونه استدلال کرده‌اند که ایران باید حتما در نشست شرم‌الشیخ حضور یابد؛ از جمله:
صادق زیباکلام: جناب پزشکیان، شما را به خدا و به‌خاطر سعادت نسل‌های آینده ایران، این فرصت تاریخی را از دست ندهید و درآن کنفرانس شرکت کنید.
غلامحسین کرباسچی: ... می‌رفتید افشاگری می‌کردید و مظلومیت ملت ایران را فریاد می‌زدید؟ بهتر نبود؟
حمید ابوطالبی: ... آمریکا تصمیم گرفته سیاست خود را در قبال ایران را تغییر دهد؛ تحولی بزرگ در ساختار منطقه‌ای.
عبدالله رمضان‌زاده: ... آیا وزارت خارجه فقط برای تعامل با دوستان است؟ جنگ‌ها چگونه پایان می‌یابند؟ اختلاف‌ها بین دولت‌ها چگونه حل می‌شود؟
محمد قوچانی: باید به انفعال دیپلماتیک پایان داد و جهان را شگفت‌زده کرد؛ چنان‌که حماس چنین کرد و ثابت کرد مقاومت یک شکل ندارد.
واقعیت ماجرا: محور استدلال‌های برخی فعالان سیاسی درباره ضرورت حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ، از جمله در مواردی که در بالا اشاره شد، «تامین منافع ملی»، «لزوم تعامل دیپلماتیک» و موضوع‌هایی از این دست است، اما نکته اینجاست که تجربه مذاکراتی اخیر از جمله در ماجرای حمله به ایران و بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران، نشان می‌دهد تعامل دیپلماتیک به مثابه حربه‌ای برای طرف مقابل برای اعمال فشار بیشتر بر ایران است؛ بنابراین باید با درایت بیشتری وارد رایزنی‌های دیپلماتیک شد. ازسوی دیگر باید توجه داشت که حضور نیافتن در چنین نشست‌هایی، انعکاس اعتراضی به مراتب تاثرگذارتری خواهد داش و از ده ها حضور، معنادارتر است. از سوی دیگر، همان‌گونه که مقام‌های ارشد ایران بارها تکرار کرده‌اند، ایران مشغول مذاکره با آمریکا بود که به ایران حمله شد؛ موضوعی که باید در توصیه‌های مذاکراتی به مقام‌های ایرانی مورد غفلت قرار گرفته است.
۴
رویکردهای تعامل ناپذیر
گزاره: برخی در روزهای اخیر تاکید داشتند حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ تعامل با آمریکا در شرایط کنونی می‌تواند گره‌گشا باشد.
واقعیت ماجرا: همان‌گونه که وزیر امورخارجه طی پستی در شبکه‌های اجتماعی مطرح کرد، تعامل با افرادی که از یک‌سو به مردم ایران حمله می‌کنند و ازسوی دیگر همچنان راهبردهای «تهدیدمحور» و «تحریم‌محور» را مدنظر دارند، در شرایط کنونی راهگشا نخواهد بود.
5
بی اعتمادی ایران
گزاره: ضرورت حفظ قدرت تاثیرگذاری ایران در معادلات آینده منطقه، یکی دیگر از استدلال‌های مطرح شده درباره لزوم حضور جمهوری‌اسلامی در نشست مصر بود که در روزهای اخیر به کرات ازسوی برخی چهره‌های سیاسی مطرح شد.
واقعیت ماجرا: درباره این استدلال ۲ نکته محوری قابل ذکر است؛ نخست اینکه باید درنظر داشت که حضور در این نشست به‌مثابه تایید ضمنی طرح ترامپ برای غزه و در مجموع «خاورمیانه آینده» است. این درحالی است که تهران زیربار توافقی که به بانیان آن اعتماد ندارد، نخواهد رفت. نکته دوم نیز این است که ایران از پایان نسل‌کشی و اشغالگری در غزه و همچنین ورود کمک‌های بشردوستانه به این منطقه حمایت کرده‌است و در صورتی که شروط حماس درباره «آینده غزه» و موضوع «خلع سلاح» رعایت نشود، ایران نیز از توافق حمایت نخواهد کرد. بنابراین در شرایط کنونی تایید ضمنی طرح ترامپ برای غزه با حضور در شرم‌الشیخ در راستای راهبردهای منطقه‌ای ایران نیست.
۶
آمریکا واسطه بی‌طرف نیست
گزاره: برخی براین اعتقادند که حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ می‌تواند اهگشای صلح در چشم‌انداز تحولات پیش‌رو در غرب‌آسیا باشد.
واقعیت ماجرا: نکته محوری در پاسخ به چنین استدلالی توجه به این نکته است که اساسا با توجه به تحولات اخیر، آمریکا نمی‌تواند «واسطه صلح» باشد، چراکه پس از آغاز جنگ در غزه با سرازیر کردن انواع تسلیحات به‌سوی سرزمین‌های اشغالی، خود در قامت «یک طرف جنگ» ظاهر شده‌است. بنابراین حضور در نشستی با «میزبانی» یا «میانجی‌گری» چنین بازیگری، مشروعیت و اثرگذاری ندارد.
چرا ایران به شرم‌الشیخ نرفت
علاوه‌بر نکاتی که اشاره شد، عدم حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ دلایل متنوع دیگری هم دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:
به رسمیت نشناختن یک روند تحمیلی: ایران با عدم حضور خود نشان داد زیر بار روند صلح تحمیلی و یکجانبه نخواهد رفت، چراکه هر توافق صلحی زمانی اثربخش خواهد بود که دربرگیرنده اراده واقعی همه طرف‌ها بوده و جنبه تحمیلی نداشته باشد.
عدم مشروعیت‌بخشی به پروژه عادی‌سازی: با توجه به سخنان اخیر ترامپ درباره ایران، به نظر می‌رسد مشروعیت‌بخشی به پروژه عادی‌سازی روابط با رژیم‌صهیونیستی، یکی از اهداف پشت‌پرده نشست شرم الشیخ است؛ هدفی که طی دو سال اخیر متحمل ضربات سنگینی شده‌است. اکنون نباید اجازه داد حضور ایران نباید به منزله پذیرش غیرمستقیم این روند تعبیر شود.
عدم موافقت با نقشه ترامپ: حضور نیافتن ایران در نشست شرم‌الشیخ یک پیام روشن دارد؛ اینکه تهران وارد بازی واشنگتن برای شکل‌دهی به تحولات منطقه براساس اراده طرف‌های غربی نخواهد شد.
پیام اقتدار ایران: رئیس‌جمهور آمریکا در روزهای اخیر کوشید اینگونه القا کند که ایران از موضع ضعف از توافق آتش‌بس حمایت کرده‌است. در چنین شرایط، حضور ایران در اجلاس مصر، می‌توانست به عنوان تایید ضمنی چنین فضاسازی‌هایی تعبیر شود. / همشهری
http://hadidnews.com/vdcgtw9t.ak9xt4prra.htmlهمه اینها در شرایطی است که شواهد و قرائن و همچنین اظهارات مقام‌های مختلف آمریکایی، از جمله ترامپ نشان می‌دهد، برنامه واشنگتن برای نشست مصر، که از حدود ۲۰ کشور نیز برای حضور در آن دعوت شده‌است، پیشبرد کلان‌پروژه «صلح خاورمیانه» است؛ پروژه‌ای که توافق آتش‌بس در غزه «گام نخست» آن به‌حساب می‌آید.
دراین میان اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا در روزهای اخیر مبنی بر «حمایت تهران از توافق حماس و تل‌آویو»، پرده از طراحی ویژه‌ای برمی‌دارد که حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ نیز بخشی از آن محسوب می‌شود. این درحالی است که جمهوری‌اسلامی در روزهای اخیر موضع خود را درباره تحولات اخیر در غزه به روشنی تبیین و به عنوان حامی جبهه مقاومت فلسطینی، تاکید کرده است که از اقدام و ابتکاری حمایت می‌کند که متضمن «توقف جنگ نسل‌کشی»، «خروج نظامیان اشغالگر»، «ورود کمک‌های بشردوستانه»، «آزادی اسرای فلسطینی» و «احقاق حقوق بنیادین فلسطینیان» باشد. در چنین شرایطی بررسی دلایل ایران برای عدم‌حضور در نشست شرم‌الشیخ، بیش از هر چیز نشان‌دهنده مواضع اصولی تهران در قبال تحولات جاری در منطقه‌است.
۱
ترامپ، قهرمان صلح!؟
گزاره: رئیس‌جمهور آمریکا طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر با تاکید مستمر بر اینکه به ۷ جنگ پایان داده است، می‌کوشد اکنون خود را «قهرمان صلح» در غزه معرفی کند.
واقعیت ماجرا: حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ می‌توانست به عنوان تاییدی بر برچسب ناچسب «صلح‌طلبی ترامپ» باشد. این درحالی است که واقعیت‌های میدانی، به‌ویژه پس از آغاز به‌کار ترامپ در کاخ‌سفید، ثابت می‌کند او در نقطه مقابل صلح‌طلبی قرار دارد و جنگ‌طلبی تمام‌عیار است که بیش از هر چیز نقش تسهیل‌کننده جنگ را برای تل‌آویو ایفا کرده‌است. ارسال گسترده سلاح ازسوی آمریکا برای رژیم‌صهیونیستی و همچنین اوکراین، گواهی بر بطلان ادعای صلح‌طلبی ترامپ است. بر این اساس هم بود که پس از توافق اخیر، نتانیاهو اذعان کرد که این رژیم هرگز دوستی بهتر از ترامپ نداشته‌است.
۲
بازی در پازل ترامپ
گزاره: رئیس‌جمهور آمریکا در روزهای اخیر کوشید با قدردانی مزورانه از ایران، جمهوری‌اسلامی را به عنوان حامی طرح صلح خود معرفی کند.
واقعیت ماجرا: ترامپ در شرایط کنونی مشغول ایفای نقشی مشابه آنچه در جریان جنگ ۱۲ روزه شاهد آن بودیم، است. یعنی می‌کوشد نتانیاهو را از باتلاق جنگ غزه نجات دهد. درحالی که آمریکا و رژیم‌صهیونیستی تا پیش از این بر طبل نابودی حماس می‌کوبیدند، اکنون پذیرفته‌اند برای نجات تل‌آویو، مسیری جز مذاکره با مقاومت وجود ندارد.
۳
ملاقات با ترامپ مغایر با منافع ملی
گزاره: برخی فعالان سیاسی در روزهای اخیر اینگونه استدلال کرده‌اند که ایران باید حتما در نشست شرم‌الشیخ حضور یابد؛ از جمله:
صادق زیباکلام: جناب پزشکیان، شما را به خدا و به‌خاطر سعادت نسل‌های آینده ایران، این فرصت تاریخی را از دست ندهید و درآن کنفرانس شرکت کنید.
غلامحسین کرباسچی: ... می‌رفتید افشاگری می‌کردید و مظلومیت ملت ایران را فریاد می‌زدید؟ بهتر نبود؟
حمید ابوطالبی: ... آمریکا تصمیم گرفته سیاست خود را در قبال ایران را تغییر دهد؛ تحولی بزرگ در ساختار منطقه‌ای.
عبدالله رمضان‌زاده: ... آیا وزارت خارجه فقط برای تعامل با دوستان است؟ جنگ‌ها چگونه پایان می‌یابند؟ اختلاف‌ها بین دولت‌ها چگونه حل می‌شود؟
محمد قوچانی: باید به انفعال دیپلماتیک پایان داد و جهان را شگفت‌زده کرد؛ چنان‌که حماس چنین کرد و ثابت کرد مقاومت یک شکل ندارد.
واقعیت ماجرا: محور استدلال‌های برخی فعالان سیاسی درباره ضرورت حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ، از جمله در مواردی که در بالا اشاره شد، «تامین منافع ملی»، «لزوم تعامل دیپلماتیک» و موضوع‌هایی از این دست است، اما نکته اینجاست که تجربه مذاکراتی اخیر از جمله در ماجرای حمله به ایران و بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران، نشان می‌دهد تعامل دیپلماتیک به مثابه حربه‌ای برای طرف مقابل برای اعمال فشار بیشتر بر ایران است؛ بنابراین باید با درایت بیشتری وارد رایزنی‌های دیپلماتیک شد. ازسوی دیگر باید توجه داشت که حضور نیافتن در چنین نشست‌هایی، انعکاس اعتراضی به مراتب تاثرگذارتری خواهد داش و از ده ها حضور، معنادارتر است. از سوی دیگر، همان‌گونه که مقام‌های ارشد ایران بارها تکرار کرده‌اند، ایران مشغول مذاکره با آمریکا بود که به ایران حمله شد؛ موضوعی که باید در توصیه‌های مذاکراتی به مقام‌های ایرانی مورد غفلت قرار گرفته است.
۴
رویکردهای تعامل ناپذیر
گزاره: برخی در روزهای اخیر تاکید داشتند حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ تعامل با آمریکا در شرایط کنونی می‌تواند گره‌گشا باشد.
واقعیت ماجرا: همان‌گونه که وزیر امورخارجه طی پستی در شبکه‌های اجتماعی مطرح کرد، تعامل با افرادی که از یک‌سو به مردم ایران حمله می‌کنند و ازسوی دیگر همچنان راهبردهای «تهدیدمحور» و «تحریم‌محور» را مدنظر دارند، در شرایط کنونی راهگشا نخواهد بود.
5
بی اعتمادی ایران
گزاره: ضرورت حفظ قدرت تاثیرگذاری ایران در معادلات آینده منطقه، یکی دیگر از استدلال‌های مطرح شده درباره لزوم حضور جمهوری‌اسلامی در نشست مصر بود که در روزهای اخیر به کرات ازسوی برخی چهره‌های سیاسی مطرح شد.
واقعیت ماجرا: درباره این استدلال ۲ نکته محوری قابل ذکر است؛ نخست اینکه باید درنظر داشت که حضور در این نشست به‌مثابه تایید ضمنی طرح ترامپ برای غزه و در مجموع «خاورمیانه آینده» است. این درحالی است که تهران زیربار توافقی که به بانیان آن اعتماد ندارد، نخواهد رفت. نکته دوم نیز این است که ایران از پایان نسل‌کشی و اشغالگری در غزه و همچنین ورود کمک‌های بشردوستانه به این منطقه حمایت کرده‌است و در صورتی که شروط حماس درباره «آینده غزه» و موضوع «خلع سلاح» رعایت نشود، ایران نیز از توافق حمایت نخواهد کرد. بنابراین در شرایط کنونی تایید ضمنی طرح ترامپ برای غزه با حضور در شرم‌الشیخ در راستای راهبردهای منطقه‌ای ایران نیست.
۶
آمریکا واسطه بی‌طرف نیست
گزاره: برخی براین اعتقادند که حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ می‌تواند اهگشای صلح در چشم‌انداز تحولات پیش‌رو در غرب‌آسیا باشد.
واقعیت ماجرا: نکته محوری در پاسخ به چنین استدلالی توجه به این نکته است که اساسا با توجه به تحولات اخیر، آمریکا نمی‌تواند «واسطه صلح» باشد، چراکه پس از آغاز جنگ در غزه با سرازیر کردن انواع تسلیحات به‌سوی سرزمین‌های اشغالی، خود در قامت «یک طرف جنگ» ظاهر شده‌است. بنابراین حضور در نشستی با «میزبانی» یا «میانجی‌گری» چنین بازیگری، مشروعیت و اثرگذاری ندارد.
چرا ایران به شرم‌الشیخ نرفت
علاوه‌بر نکاتی که اشاره شد، عدم حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ دلایل متنوع دیگری هم دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:
به رسمیت نشناختن یک روند تحمیلی: ایران با عدم حضور خود نشان داد زیر بار روند صلح تحمیلی و یکجانبه نخواهد رفت، چراکه هر توافق صلحی زمانی اثربخش خواهد بود که دربرگیرنده اراده واقعی همه طرف‌ها بوده و جنبه تحمیلی نداشته باشد.
عدم مشروعیت‌بخشی به پروژه عادی‌سازی: با توجه به سخنان اخیر ترامپ درباره ایران، به نظر می‌رسد مشروعیت‌بخشی به پروژه عادی‌سازی روابط با رژیم‌صهیونیستی، یکی از اهداف پشت‌پرده نشست شرم الشیخ است؛ هدفی که طی دو سال اخیر متحمل ضربات سنگینی شده‌است. اکنون نباید اجازه داد حضور ایران نباید به منزله پذیرش غیرمستقیم این روند تعبیر شود.
عدم موافقت با نقشه ترامپ: حضور نیافتن ایران در نشست شرم‌الشیخ یک پیام روشن دارد؛ اینکه تهران وارد بازی واشنگتن برای شکل‌دهی به تحولات منطقه براساس اراده طرف‌های غربی نخواهد شد.
پیام اقتدار ایران: رئیس‌جمهور آمریکا در روزهای اخیر کوشید اینگونه القا کند که ایران از موضع ضعف از توافق آتش‌بس حمایت کرده‌است. در چنین شرایط، حضور ایران در اجلاس مصر، می‌توانست به عنوان تایید ضمنی چنین فضاسازی‌هایی تعبیر شود. / همشهری
hadidnews.com/vdcgtw9t.ak9xt4prra.html
