به گزارش حدید نیوز، بیش از بیست سال است که کشاورزان صبور دیار خراسان جنوبی خواب آرام ندیده و در انتظارند. کشتزارشان تشنه‌تر شده، دامداران هنوز همت مسئولان را انتظار می‌کشد و کشاورزان خسته از قهر طبیعت  به امید رفع محرومیت، خانه و کاشانه خود را در روستاهای دور افتاده نزدیک مرز هنوز ترک نکرده‌اند. 

در پس خشکسالی‌های اخیر در شهرستان‌های خراسان جنوبی و از بین رفتن زمینه اشتغال و درآمد، فعالیت روزمره مردم در اغلب روستاها از بین رفته و آثار حیات در این منطقه ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود. خشکسالی‌های بیست‌ وچندساله خراسان‌جنوبی امان روستانشین‌هایش را بریده‌است؛ روستاییانی که در کمبود تانکرهای آب‌رسانی، خشکسالی باغ‌ و تشنگی دام،‌ به برداشت‌ بی‌رویه آب‌های زیرزمینی روی آوردند و همین برداشت‌های بی‌رویه بحرانی شدن وضعیت دشت‌های این استان را رقم زد.

کام خراسان جنوبی تشنه‌تر شد

درسال زارعی 1403-1404 درصد کاهش بارش‌ها را شاهد بودیم آنگونه که کام خراسان جنوبی تشنه‌تر شد و نوک پیکان خشکسالی وکم آبی‌ها مستقیم مردم را نشانه گرفته است.آن گونه که درحال حاضر 450 روستای استان با تانکر آبرسانی می‌شوند. آبرسانی با تانکر پیامد دو دهه خشکسالی در خراسان جنوبی است که سبب خشک شدن یا کاهش آب دهی منابع زیرزمینی و قنات‌ها شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار تسنیم گفت: با توجه به خشکسالی‌های پیاپی در استان خراسان جنوبی در چشمه‌ها 40 درصد کاهش آب داشتیم.

پیشرفت 77 درصدی مسیرسازی طرح انتقال آب به خراسان جنوبی

عباس سارانی افزود: در خراسان جنوبی 375 کیلومتر خط اصلی انتقال آب از دریای عمان وجود دارد که مسیرسازی آن شامل تسطیح و آماده‌سازی زمین برای لوله‌گذاری در حال انجام است تا با رسیدن لوله‌ها، عملیات بدون وقفه ادامه یابد. طرح انتقال آب دریای عمان شامل سه بخش اصلی آبگیر، تأسیسات آب‌شیرین‌کن و خط انتقال به طول هزار و 342 کیلومتر است که از چابهار آغاز شده و پس از عبور از استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به مشهد می‌رسد. با بیان اینکه پیشرفت کلی طرح تاکنون 18.4 درصد است اما در استان سیستان و بلوچستان این میزان 32.7 درصد بوده است.

وی افزود: تاکنون از یک هزار و 342 کیلومتر مسیر 143 کیلومتر لوله‌گذاری انجام شده و طول خط لوله در سیستان و بلوچستان حدود 553 کیلومتر است که پس از اتمام این بخش، لوله‌گذاری به سمت خراسان جنوبی ادامه می‌یابد. طبق برنامه آب دریای عمان در سال 1406 به زاهدان و در سال 1408 به مشهد خواهد رسید.

سارانی بیان کرد: در خراسان جنوبی 375 کیلومتر خط اصلی انتقال آب از دریای عمان وجود دارد که نقشه برداری آن 100 درصد و مسیرسازی آن 77 درصد اجرا شده و ادامه مراحل به پیشرفت طرح در استان سیستان و بلوچستان وابسته است و باید در سال 1408 آب به مشهد برسد. این طرح مطالعات در طول سه سال اجرا در مجموع فقط 18 درصد پیشرفت فیزیکی داشته که این عدد باید اکنون به 30 درصد می‌رسید.

وجود 7 هزار رشته قنات در استان

مدیر عامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با بیان اینکه این استان  اقلیم خشکی دارد و در سال‌های اخیر دچار خشکسالی است افزود: از استان‌هایی هستیم که بیشترین قنوات را داریم در استان 7 هزار رشته قنات، 3 هزار دهنه چشمه و بیش از 3 هزار چاه داریم که اینها منابع آبی استان هستند اما خشکسالی باعث افت 40 درصدی آبدهی در چشمه‌ها و 24 درصدی افت آبدهی در چاه‌ها شده است.

سارانی با بیان اینکه بسیاری از قنات‌ها در استان خشک شدند و این موضوع تاثیر خود را در کشاورزی و آب شرب گذاشته است گفت: در سال آبی گذشته 43 درصد نسبت به متوسط دراز مدت کاهش نزولات جوی داشتیم و در سال آبی جاری که حدود دو ماه از آن می‌گذرد هنوز هیچ بارانی نداشتیم اما با این وجود تنش‌ها در استان مدیریت شد در حالی که در استان‌های دیگر بحران آبی بود.

99 درصد آب مصرفی خراسان جنوبی از منابع زیرزمینی تامین می‌شود

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار تسنیم افزود: خراسان جنوبی سومین استان پهناور کشور است و 99 درصد آب مصرفی استان از منابع زیرزمینی تامین می‌شود. معیشت مردم در روستا‌ها وابسته به کشاورزی و اخیرا هم سهم اندکی از معدن است.

وی گفت: با توجه به خشکسالی‌ها در 17 منطقه استان و 9 شهرستان درگیر فرونشست زمین هستیم و بیشترین سهم مصرف آب در استان در کشاورزی است. اجرای طرح سازگاری آب مشکلاتی را برای کشاورزان ایجاد می‌کند.

محمد فرهادی با بیان اینکه بیش از 99 درصد چاه‌های کشاورزی استان کنتور هوشمند دارند گفت: روش‌های نوین آبیاری در دستور کار قرار دارد و اصلاح الگوی کشت و افزایش بهره وری از دیگر راهکارهاست. در استان تصفیه خانه فاضلاب شهر بیرجند 330 لیتر بر ثانیه خروجی دارد که می‌شود از آن در صنایع و معادن و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی استفاده بهینه کرد.

هدررفت 38 درصدی آب در بیرجند

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی با تاکید بر اینکه در کنار اجرای این طرح بزرگ فرهنگ سازی مهم است افزود: این آبی که از دریای عمان انتقال می‌یابد آب گرانی است و در مصرف آن باید دقت شود و در استان به ویژه در بیرجند فرسودگی شبکه داریم و هدر رفت آب 38 درصد است. اصلاح شبکه‌های آبرسانی، اصلاح الگوی کشت و توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و بازچرخانی آب به ویژه در صنایع آب بر در اولویت است.

مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن نیز با بیان اینکه طرح انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرقی کشور، پروژه عظیم با ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی است افزود:  جزو پروژه‌های مهم و زیرساختی شرق کشور است که عایدی آن به کل کشور می‌رسد.

سهراب اسدی با بیان اینکه عملیات اجرایی لوله گذاری پروژه از سال 1402 آغاز شده و شرکت سال 1400 ثبت شده است افزود: طی دو سال هم مطالعات طرح کامل شده و هم عملیات اجرایی نیز آغاز شده است. پیشرفت طرح تا خراسان رضوی که انتهای خط است 10 درصد پیشرفت فیزیکی است.

وی پیشرفت طرح در استان سیستان و بلوچستان را 32 درصد اعلام کرد و گفت: این پیشرفت در سیستان و بلوچستان، شامل استان‌های خراسان رضوی و جنوبی نیز می‌شود.

به گفته اسدی افق طرح برای 1425 این است که یک میلیارد مترمکعب آب را شیرین کنیم و به شرق کشور منتقل کنیم که امروز برای فاز اول، برای 230 میلیون مترمکعب برنامه ریزی کردیم که با اولویت استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی در حال اجرا است.

مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن افزود: مبلغ سرمایه گذاری طرح، سه و دو دهم میلیارد دلار است که الان 400 میلیون دلار سرمایه گذاری در این طرح انجام شده است. آبگیر این پروژه که مختص 3 استان است 96 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و آب شیرین کن که بخشی از آب خراسان جنوبی را هم تامین می‌کند 30 درصد پیشرفت دارد.

اسدی گفت: در نهایت باید 4 آب شیرین کن برای 230 میلیون مترمکعب آب، نصب کنیم که اکنون آب شیرین کن شماره یک را در حال اجرا داریم. مهمترین مشکل و سد راه اجرای پروژه تسطیح اراضی و تملک  آنها است که تاکنون 100 درصد نقشه برداری تا مشهد انجام شده است.

تاثیر بحران کم آبی هر روز گسترده‌تر می‌شود

مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن با بیان اینکه 93 درصد تملک انجام شده است افزود: امروز هزار کیلومتر از هزار و 332 کیلومتری تا مشهد را بازگشایی کردیم که لوله گذاری و حفاری شود. از مجموع لوله گذاری که از سیستان و بلوچستان انجام شده لوله‌های دو هزار و 200 اجرا می‌شود که مختص همه استان‌ها است و در مرحله‌ای اول برای چابهار پیش‌بینی شده است.

وی اظهار داشت: با اجرای کامل طرح، سالانه 230 میلیون مترمکعب آب به سه استان منتقل می‌شود که سهم خراسان جنوبی برای مصارف صنعتی و آب شرب 60 میلیون مترمکعب درنظر گرفته شده است.

مجری طرح انتقال آب از دریای عمان به فلات شرقی گفت: طرح ملی انتقال آب از دریای عمان از چابهار شروع می‌شود و در نهایت به تربت حیدریه و مشهد مقدس می‌رسد. طرح انتقال آب در محدوده خراسان جنوبی هم اکنون مراحل مسیرسازی خود را به طول 375 کیلومتر پشت سر می‌گذارد.

آنچه می‌توان نتیجه گرفت این است که تاثیر بحران کم آبی هر روز گسترده‌تر می‌شود آن گونه که چوب لای چرخ صنایع شده و آب اگر نباشد معادن مجبور به خام فروشی می‌شوند. اما کلید این بحران را در کلید خوردن طرحی باید جستجو کرد که سال 1401 بذر امید را در دل مردم کاشت. طرح ملی انتقال آب از دریای عمان که درواقع از چابهار آغاز می‌شود و در نهایت به تربت حیدریه و مشهد مقدس خواهد رسید تا دریا را به کویر پیوند دهد، کویری که با همه تشنگی این روزها دل بسته است به آوای کار و تلاش مهندسان و کارگران ایرانی که برای آوردن آب کمر همت بستند حال باید دید آیا  طرح انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرقی کشور، تا پایان 1408 به شرط تحقق تعهدات دولت، تکمیل می‌شود؟