با آغاز رسمی فرآیند انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، امروز آخرین فرصت مقامات و مشاغل همتراز برای استعفا و ورود به رقابت‌های انتخاباتی است؛ انتخاباتی که در هفتمین دوره خود، برای نخستین‌بار با اجرای نظام تناسبی در تهران، وارد مرحله‌ای جدید می‌شود.

فرآیند رسمی برگزاری هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا از 21 مهر ماه، آغاز شد. مطابق با قانون، مقامات و مشاغل همتراز که قصد داوطلبی دارند، تنها تا پایان وقت امروز برای استعفا از سمت‌های خود مهلت دارند. این دوره از انتخابات، در حالی آغاز شده که نسبت به ادوار پیشین، تفاوت‌ها و تحولات اساسی دارد.

طبق جدول زمان‌بندی اعلام‌شده، ثبت‌نام داوطلبان انتخابات شوراها از ۲۱ تا ۲۷ دی‌ماه ۱۴۰۴ انجام خواهد شد و روز جمعه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۵، مردم پای صندوق‌های رأی خواهند رفت تا نمایندگان خود را برای کرسی‌های شوراهای اسلامی شهر و روستا انتخاب کنند.

نظام تناسبی یعنی چه؟
مهم‌ترین تحول این دوره، اجرای نظام تناسبی (فهرستی) برای نخستین بار در تاریخ انتخابات شوراهای شهر در ایران است. با مصوبه اسفند ۱۴۰۳ مجلس، شهرهای بالای ۵۰۰ هزار نفر از این پس انتخابات خود را با این مدل برگزار خواهند کرد. البته فعلاً تنها حوزه انتخابیه تهران، ری و تجریش شامل این شیوه می‌شود و در دوره‌های بعدی به سایر کلان‌شهرها تعمیم خواهد یافت.

در نظام تناسبی، برنده همه چیز را نمی‌برد. بر خلاف مدل اکثریتی که فهرست یا فرد پیروز تمامی کرسی‌ها را درو می‌کرد، در شیوه جدید کرسی‌ها به نسبت آرای کسب‌شده توسط هر فهرست توزیع می‌شود. این شیوه در بسیاری از کشورها برای ایجاد توازن سیاسی و بازنمایی بهتر سلایق اجتماعی و حزبی کاربرد دارد.

موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟
موافقان این شیوه، از جمله اسکندر مؤمنی، وزیر کشور آن را گامی به‌سوی تحزب و تقویت سیستم پاسخ‌گو در مدیریت شهری می‌دانند. همچنین سخنگوی کمیته انتخابات جبهه پایداری معتقد است با تناسبی شدن انتخابات، مسئولیت‌پذیری احزاب بیشتر خواهد شد و مشارکت گروه‌های متنوع تقویت می‌شود.در مقابل، برخی فعالان سیاسی مانند میثم نادی، قائم‌مقام جبهه شریان معتقدند این مدل، جای رأی اکثریت مردم را به فهرست‌های حزبی می‌دهد و خطر کاهش مشارکت و کاهش شفافیت را به دنبال دارد.

اجرای مدل جدید بدون آگاهی عمومی، ممکن است باعث سردرگمی رأی‌دهندگان شود و سلامت انتخابات را زیر سؤال ببرد.اگرچه اجرای نظام تناسبی در مرحله نخست با چالش‌هایی مانند آموزش رأی‌دهندگان، شفاف‌سازی روند شمارش آرا و تضمین عدالت همراه است، اما می‌تواند نقطه شروعی برای عبور از رقابت‌های قبیله‌ای و فردی به سوی مدیریت شهری حرفه‌ای و پاسخ‌گو باشد. حال باید دید نخستین آزمون این مدل در تهران، چه تجربه‌ای برای آینده به‌جا خواهد گذاشت.

پایان پیام/