پس از جنگ دوازده‌روزه، دو جریان در دانشگاه‌های کشور شکل گرفت؛ گروهی خواستار مذاکره برای جلوگیری از جنگ و گروهی دیگر با امضای نامه‌ای توسط ده هزار استاد، بر تقویت قدرت ملی، مقاومت فعال و رد دوگانه‌سازی‌های کاذب تأکید کردند.

پس از پایان جنگ دوازده روزه و تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان، فضای دانشگاهی کشور شاهد انتشار دو نامه با دو رویکرد کاملاً متفاوت از سوی اساتید دانشگاه بود.

یکی نامه‌ای از سوی حدود ۱۸۰ استاد دانشگاه که خواستار مذاکره با دشمن برای جلوگیری از تداوم جنگ شدند؛ و دیگری نامه‌ای از سوی حدود ده هزار استاد دانشگاه که با تبیین راهبردهای تقویت درونی قدرت ملی، مقاومت فعال و فرصت‌سازی از تهدید، نقشه راهی برای تداوم پیروزی و مقاوم‌سازی کشور ارائه دادند.این دو نامه، به نوعی بازتاب‌دهنده دو گفتمان و دو رویکرد کاملاً متفاوت در مواجهه با بحران‌های امنیتی، تهدیدات خارجی و الزامات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است.

نامه ۱۸۰ استاد؛ نگاه به مذاکره برای پیشگیری از تداوم جنگ
گروه اول که همان ۱۸۰ نفر از اساتید دانشگاه‌ هستند، در نامه خود تاکید کردند که اکنون باید از فضای ایجاد شده پس از آتش‌بس بهره‌برداری شود و با ورود به مذاکره از تداوم جنگ و درگیری نظامی جلوگیری گردد. این اساتید، به صراحت بر این باورند که حل‌وفصل مناقشات تنها از مسیر گفتگو و دیپلماسی امکان‌پذیر است و باید از فرصت‌های پیش آمده برای کاستن از هزینه‌های درگیری نظامی بهره گرفت، و از آنجایی که جنگ اخیر درست در وسط مذاکرات رقم خورد این نگاه انتقادات و واکنش های بسیاری را در پی داشته است.

نگاه این طیف، بیش از آنکه بر اقتدار ملی، بازدارندگی و مقاومت تکیه داشته باشد، به نوعی ناظر به مدیریت تنش از طریق گفتگو و تعامل است؛ هرچند در شرایطی که تجاوز به خاک کشور، ترور فرماندهان و دانشمندان هسته‌ای و حملات مستقیم به زیرساخت‌های ملی رخ داده، این دیدگاه مورد نقد قرار گرفته است.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این جریان از اساتید که تعداد زیادی هم ندارند، احساس می‌کنند فضای پس از جنگ، فرصت مناسبی برای احیای گفتمان سازش و مذاکره به هر قیمت است؛ رویکردی که تجربه آن در سال‌های گذشته، موجب عقب‌نشینی‌های راهبردی و تحمیل خسارت‌های متعدد به کشور شده است.

نامه ۱۰ هزار استاد؛ راهبرد مقاومت و استحکام قدرت ملی
در مقابل، نامه دوم که توسط حدود ده هزار استاد دانشگاه امضا شده، یک نقشه راه جامع برای تقویت قدرت ملی، افزایش تاب‌آوری کشور و فرصت‌سازی از تهدیدات را ترسیم کرده است.

این اساتید که از اقشار مختلف علمی، تخصصی و مدیریتی کشور هستند، با تأکید بر ضرورت تقویت روحیه و گفتمان مقاومت، به تبیین راهبردها و درس‌آموخته‌های جنگ اخیر پرداخته‌اند.در این نامه، اساتید بر چند محور اصلی؛ از جمله تقویت دیپلماسی مقاومتی به جای دیپلماسی منفعلانه و خوش‌بینانه به غرب، با هدف پایان دادن به توهم سازش و نفی مجدد هرگونه امید بستن به صهیونیسم و آمریکا و بازنگری اساسی در سیاست خارجی و عبور از رویکردهای تعامل‌گرایانه‌ای که طی سال‌های گذشته موجب تضعیف ساختارهای دفاعی و امنیتی کشور شده است، تأکید کرده‌اند.

این گروه از اساتید همچنین خواستار ارتقاء قدرت بازدارندگی از طریق تقویت توانمندی‌های دفاعی، موشکی و نظامی و کنار گذاشتن جریان‌هایی شده‌اند که با دوگانه‌سازی‌های کاذب نظیر «مقاومت یا معیشت» و «موشک یا مذاکره»، به دنبال تضعیف اراده ملی هستند.

آنها همچنین بومی‌سازی زیرساخت‌های فضای مجازی را به‌عنوان یکی از نقاط ضعف امنیتی کشور ضروری دانسته و بر لزوم مقابله با مسئولانی که در مدیریت این حوزه کوتاهی کرده‌اند، تصریح کرده‌اند.

تحکیم بنیه فکری جوانان و تحول در نظام آموزشی کشور به‌ویژه در حوزه علوم انسانی، با هدف تعمیق شناخت نسبت به دشمن و الزامات استکبارستیزی از دیگر محورهای این نامه است.

در حوزه اقتصاد نیز بر مقاوم‌سازی اقتصاد ملی، تقویت تولید داخلی و میدان دادن به تفکر انقلابی به‌جای وابستگی به دلار و اقتصاد غربی تأکید شده است.اساتید همچنین بر ادامه سریع و جدی مسیر غنی‌سازی هسته‌ای بدون هیچ قید و شرطی و تنبیه عملی ناقضان حقوق ملت ایران تأکید کرده‌اند و در نهایت خواستار تقویت زیرساخت‌های امنیتی و اطلاعاتی و برخورد قاطع با عوامل نفوذی شده‌اند که به گفته آنان، در جریان جنگ ۱۲ روزه، به شکل مستقیم یا غیرمستقیم به دشمن کمک کردند.

دو رویکرد، دو مسیر آینده
اگرچه تفاوت آشکار در حجم امضاها و وزن اجتماعی این دو نامه، به‌خوبی نشان می‌دهد که در فضای نخبگانی کشور، رویکرد مقاومت فعال و تقویت قدرت ملی، پایگاه بسیار گسترده‌تری دارد، اما واقعیت این است که نامه ۱۸۰ نفره بیشتر از سوی جریانی امضا شده که همواره طرفدار مذاکره و سازش بوده و امروز نیز تلاش دارد فضای پس از آتش‌بس را به فرصتی برای بازگرداندن کشور به همان مسیر تعامل منفعلانه گذشته تبدیل کند.

در مقابل، نامه ده هزار نفری نشان‌دهنده یک اجماع بزرگ در میان اساتید و نخبگان کشور است که معتقدند دوران ساده‌اندیشی در سیاست خارجی پایان یافته و باید با تقویت قدرت سخت و نرم، کشور را برای عبور از تهدیدات آینده آماده کرد.

تجربه جنگ دوازده روزه، مانند بسیاری از بحران‌های بزرگ، جامعه ایران را در برابر یک انتخاب مهم قرار داده است، ادامه مسیر مقاومت و تقویت اقتدار ملی یا بازگشت به چرخه مذاکره‌های فرسایشی و سازش‌های پیاپی که در گذشته نیز جز عقب‌نشینی دستاوردی نداشت.

اکنون، تصمیم با ملت و مسئولان است که مسیر آینده را بر اساس عبرت‌های این جنگ و هزینه‌هایی که پرداخت شده، تعیین کنند؛ اما آنچه روشن است، این است که بدنه نخبگانی کشور با حضور ده هزار استاد دانشگاه، راهبرد مقاومت فعال و هوشمندانه را به عنوان مسیر اصلی پیروزی و استحکام کشور برگزیده است.