به گزارش حدید نیوز، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران علیرضا یزدانیان اعلام کرد که ماهواره ناهید ۲ در صف پرتاب قرار دارد و ماهواره پارس ۲ نیز به‌زودی به این صف افزوده خواهد شد. این خبر نشان‌دهنده تحولات مهم و رو به رشد در حوزه فناوری‌های فضایی کشور است که با گام‌های استوار به سمت خودکفایی و توسعه فناوری‌های پیشرفته مخابراتی و سنجشی پیش می‌رود.
علاوه بر این، یزدانیان خبر خوشحال‌کننده‌ای نیز مطرح کرد و از ورود جدی تولیدات بخش خصوصی و دانشگاهی به صنعت فضایی کشور خبر داد. ماهواره‌هایی که توسط این بخش‌ها تولید شده‌اند، در مرحله آماده‌سازی قرار دارند و انتظار می‌رود تحولاتی چشمگیر در فناوری‌های فضایی و توسعه زیرساخت‌های کشور ایجاد کنند.
در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به مشخصات فنی، ماموریت‌ها و نقش کلیدی این ماهواره‌ها در نقشه راه فضایی ایران خواهیم داشت.
ویژگی‌های ناهید ۲ و تفاوت آن با نسخه نخست
ماهواره ناهید ۲ اکنون در صف پرتاب است. این ماهواره به عنوان بخشی از برنامه راهبردی کشور برای دستیابی به ماهواره‌های مخابراتی زمین‌آهنگ (مدار GEO) نقش کلیدی در توسعه فناوری‌های فضایی ایران ایفا می‌کند.
در نسخه جدید ماهواره ناهید ۲، دو بخش ارتباطی آن که یکی برای ذخیره و ارسال پیام‌ها (استور فوروارد) و دیگری برای تماس‌های تلفنی (باند کی‌یو) است، از هم جدا شده‌اند. به این ترتیب، ناهید ۲ هم می‌تواند پیام‌ها را ذخیره و بعداً ارسال کند، و هم امکان تماس تلفنی آنلاین را فراهم می‌کند. این تفکیک باعث افزایش قابلیت‌ها و کارایی ماهواره شده و آن را به گام مهم‌تری در مسیر رسیدن به ماهواره‌های مخابراتی زمین‌آهنگ نزدیک‌تر می‌سازد.
سیستم پیشرانش و اهمیت اصلاح مداری
یکی از چالش‌های مهم ماهواره‌های زمین‌آهنگ، حفظ موقعیت دقیق در مدار است تا از برخورد با سایر ماهواره‌ها جلوگیری شود. برای این منظور، ماهواره ناهید ۲ به یک سیستم پیشرانش گرم مجهز شده که قادر به انجام اصلاح مداری تا ۵۰ کیلومتر است. این سیستم پیشرانش، با عملکردی مشابه نمونه‌های متداول در ماهواره‌های ژئوسنکرون، امکان حفظ موقعیت و پایداری مدار را فراهم می‌کند.
ماموریت‌ها و قابلیت‌ها
ماهواره ناهید ۲ دارای ماموریت‌های اولیه و ثانویه است. ماموریت‌های اولیه شامل توسعه و تست فناوری‌های اساسی، آزمون انتقال مداری با استفاده از پیشرانش تک مولفه‌ای و دستیابی به عمر عملیاتی حداقل دو سال می‌شود. در ماموریت‌های ثانویه، قابلیت‌هایی مانند تعیین موقعیت رادیویی مستقل از GPS، اعمال گشتاور وضعیت با استفاده از پیشرانش، ارتباط مخابراتی استور فوروارد، اندازه‌گیری تشعشعات فضایی (دزیمتری) و تست ارتباط همزمان تلفنی در نظر گرفته شده است.
این ماهواره مکعبی شکل با وزن حدود ۱۲۰ کیلوگرم است که در مداری بالای ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین قرار خواهد گرفت. سیستم کنترل وضعیت آن سه‌محوره بوده و دقت نشانه‌روی آن در هر راستا ۳ درجه RMS است. تامین توان این ماهواره توسط آرایه‌های خورشیدی نصب شده روی بدنه انجام می‌شود. همچنین، برای کنترل حرارت زیرسیستم‌های حساس، ترکیبی از سیستم‌های کنترل حرارت فعال و غیر فعال به کار گرفته شده است.
این ماهواره می‌تواند در چهار باند فرکانسی مختلف شامل S، KU، UHF و VHF ارتباط برقرار کند، یعنی توانایی ارسال و دریافت اطلاعات در چند نوع فرکانس را دارد. طراحی معماری مخابراتی آن به گونه‌ای است که کاربران داخل کشور می‌توانند با استفاده از تجهیزات قابل حمل و در صورت قرار داشتن در میدان دید ماهواره، به تبادل داده و ارتباط تلفنی بپردازند.
ناهید ۲ به عنوان یک پروژه استراتژیک، گامی مهم در توسعه ماهواره‌های مخابراتی و کسب دانش فنی برای استقرار عملیاتی ماهواره در مدار زمین‌آهنگ محسوب می‌شود. این پروژه علاوه بر توسعه فناوری‌های ارتباطی، امکان آزمون زیرسیستم‌های مختلف ماهواره‌ای را نیز در مدار فراهم می‌آورد و بستر مناسبی برای پیشرفت‌های آتی در حوزه فضایی کشور است.
پارس ۲ یک ماهواره سنجشی
ماهواره بعدی که قرار است به صف پرتاب اضافه شود، پارس ۲ است. یکی از پروژه‌های پیشرفته و مهم ایران در حوزه ماهواره‌های سنجشی است که توسط متخصصان وزارت دفاع و سازمان‌های مرتبط طراحی و ساخته شده است.
این ماهواره با هدف تصویربرداری با دقت بالا و پاسخگویی به نیازهای مختلف در حوزه‌های محیط‌زیست، جنگلداری، مدیریت شهری و پایش حوادث غیرمترقبه توسعه یافته است.
پارس ۲ با وزن حدود ۱۵۰ کیلوگرم مجهز به دو محموله تصویربرداری است که هر کدام دارای سنجنده‌های متفاوتی هستند. سنجنده خطی این ماهواره توانایی ثبت تصاویر رنگی با قدرت تفکیک ۳ متر و تصاویر تک‌رنگ با قدرت تفکیک ۴ متر را دارد. همچنین، سنجنده دوبعدی قابلیت تصویربرداری چندطیفی با قدرت تفکیک ۸ متر را فراهم می‌کند. با ترکیب داده‌های این دو محموله و استفاده از تکنیک‌های نرم‌افزاری پیشرفته، ماهواره قادر خواهد بود تصاویر با دقت نهایی بهتر از ۲.۵ متر ارائه دهد. لازم به ذکر است که تمامی این محموله‌ها و سنجنده‌ها به صورت کاملاً بومی و در داخل کشور توسعه یافته‌اند.
یکی از قابلیت‌های مهم پارس ۲ مجهز بودن آن به سیستم پیشرانش است که امکان اصلاح مدار و بهینه‌سازی شرایط تصویربرداری را فراهم می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود ماهواره بتواند در طول عمر عملیاتی خود موقعیت دقیق خود را حفظ کرده و تصاویر با کیفیت بالا ثبت کند. به این ترتیب، پارس ۲ توانایی برآورده‌سازی نیازهای متنوعی را در حوزه‌های مختلف سنجش از دور داشته و کاربردهای مهمی در پایش محیط‌زیست، مدیریت شهری، جنگلداری و کنترل حوادث غیرمترقبه خواهد داشت.
ماهواره پارس ۲ در کنار ماهواره‌های پارس ۱ و ناوک، در مراسمی در دهه فجر رونمایی شده است. پارس ۱ با دقت تصویربرداری ۱۵ متر و ناوک به عنوان ماهواره مخابراتی، نمونه‌هایی از پیشرفت‌های ایران در فناوری فضایی هستند. همچنین پروژه پارس ۳ نیز در دست توسعه است و با دقت تصویربرداری مشابه پارس ۲، گام بعدی در توسعه ماهواره‌های سنجشی کشور محسوب می‌شود. این مجموعه پروژه‌ها زمینه‌ساز افزایش توانمندی ایران در فناوری‌های فضایی و توسعه زیرساخت‌های فضایی با استفاده از تجهیزات بومی است.
ماهواره‌های پژوهشی بخش خصوصی
با توسعه همکاری‌ها، مجموعه‌ای از ماهواره‌ها تحت عنوان «ماهواره‌های پژوهشی» در پژوهشگاه فضایی تعریف شده‌اند. تاکنون چهار ماهواره پژوهشی با شماره‌های ۱ تا ۴ طراحی و ساخته شده‌اند و ماهواره پنجم نیز در حال تعریف و برنامه‌ریزی است. ساخت این ماهواره‌ها به طور کامل توسط دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی انجام می‌شود و پژوهشگاه فضایی نقش ناظر پروژه را بر عهده دارد. پیش‌بینی می‌شود این پنج ماهواره طی حداکثر یک سال و نیم آینده تحویل داده شوند.
هدف اصلی از ساخت ماهواره‌های پژوهشی، تست و بهینه‌سازی زیرسیستم‌های مختلف ماهواره‌ای است. به عنوان نمونه، دوربین‌های برخی از این ماهواره‌ها نیازمند ارتقای کیفیت هستند و پیشرانه‌ها نیز باید عملکرد سریع‌تر و بهینه‌تری داشته باشند. این پروژه‌ها به صورت چهار پروژه کلان به دانشگاه‌ها و بخش خصوصی واگذار شده‌اند و مناقصه مربوط به پنجمین پروژه نیز ظرف یک تا دو ماه آینده برگزار خواهد شد.
همچنین باید گفت که این ماهواره‌ها به منظور آزمون زیرسیستم‌های مختلف طراحی شده‌اند و بیش از ۹۶ درصد قطعات آن‌ها در داخل کشور تولید می‌شود؛ بنابراین دانش ساخت آن‌ها کاملاً بومی است. مراحل ساخت و تست چهار ماهواره اول به صورت فعال در جریان است و مرحله پنجم نیز در مرحله تعریف قرار دارد که به زودی به این مجموعه اضافه خواهد شد./ فارس
دریافت صفحه با کد QR